Srpske crkve brvnare predstavljaju oko 80 sačuvanih religioznih objekata građenih od drveta od kraja 17. do sredine 19. veka tokom osmanskog perioda na tlu današnje Srbije. Za razliku od srednjovekovnih srpskih crkvi zadužbina koje su gradili feudalni vladari i vlastela crkve brvnare predstavljaju prave narodne crkve.
Crkve su u prošlosti bile smeštene u šumama i bile su udaljene od glavnih puteva.
U cilju očuvanja svog indentiteta i duhovnosti od Osmanskog carstva, pravoslavni hrišćani su gradili svoje crkve od drveta, kako bi mogli lako da ih preko noći, odnosno za kratko vreme, premeste na drugu lokaciju.
Crkve brvnare su skromnih razmera, jednostavne konstrukcije, sa autentičnim i izraženim krovom, bez ukrasa i apsida, dok izgledom podsećaju na obrnute barke. Većina su skeletnog sklopa, sa zidovima od užljebljenih dasaka, a pojedine od pravih brvana četvorougaonog preseka. Brvna su na uglovima povezana na preklop. Zidovi se razlikuju i veoma retko dostižu visinu čoveka.
Radove na crkvi izvodili su narodni neimari, odnosno seljaci drvodelje, koji su sami sekli i pripremali građu.. Sredinom 19. veka iznenada prestaje njihova gradnja. Početkom 21. veka izgrađen je mali broj novih crkava brvnara.
Crkva brvnara u selu Brajkovac, jedna je od tri sačuvane brvnare na teritoriji opštine Lazarevac, a upravo o njoj govorio je sveštenik Marko Mitić.
“ Brajkovac je jedno zaista staro naselje i nije se od uvek tako zvalo. Zvalo se Smrdljikovac po kiseloj vodi koja ovde postoji, a koja je bogata sumporom koji ima specifičan miris, pa su ga zbog toga oni koji su se tu prvobitno nastanili i prepoznali ovo mesto kao mesto za dom, nazvali upravo tako. On je to ime imao sve do kraja 19.veka, kada Smrdljikovčani mole kraljeve namesnike da promene ime u Brajkovac. O njegovom prvobitnom imenu svedoče svi natpisi na bogoslužbenim knjigama iz brajkovačke crkve koje su domaćini poklanjali smrdljikovačkoj crkvi, koja je svoj preporod doživela u vreme oslobođenja kneževine Srbije, odnosno od perioda kada su Turci napustili gradove i kada je Srbija u pravom smislu te reči bila slobodna.
Brajkovačka crkva brvnara tada dobija krst, Carske dveri, trpezu na kojoj se služi i na svakom od njih postoji trag ko poklanja kome, za zdravlje, za pokoj duše, odnosno za pomen ili nekom drugom namenom i to se i danas čuva ovde u crkvi.
Crkva je iz ustaničkog perioda. Sve brvnare zapravo trebaju da nas podsećaju na to koliko je važno biti slobodan, na šta smo se mi, uljuljkani navikli kao da je nešto što se podrazumeva, a sloboda se ne podrazumeva, ona se čuva, neguje, ne daje se nikome nego se osvaja.
Kada ju je srpski narod vratio početkom 19, veka, posle viševekovnog turskog ropstva, on se u stvari vratio svom identitetu, a ono što nam je sačuvalo identitet jeste upravo pravoslavlje. Oni koji nisu ostali pravoslavni za vreme turskog ropstva, prestali su da budu Srbi da bi sačuvali neke svoje privilegije.
Brvnare svedoče o tom vremenu upravo zbog materijala od koga su građene. Turci su, između ostalog zabranili Srbima da zidaju crkve i oni do 19. veka ništa nisu smeli da zidaju, jer je to bilo zabranjeno u Osmanskoj imperiji. Smeli su samo da podižu crkve brvnare koje su mogli po potrebi da sklanjaju i prenose ukoliko Turci za njih saznaju, jer bi ih u tom slučaju spalili ”besedi otac Maarko.
To je priča i brajkovačke brvnare. Ona je negde iz belanovačkog kraja za noć na rukama preneta na ovo mesto koje je bilo ušuškano, sklonjeno i skriveno od puta, kako je Turci ne bi pronašli i evo, ona I danas stoji ovde u Brajkovcu i predstavlja jedini bogoslužbeni hram brajkovačke parohije.
